Büyükelçi olmak birçok kişinin hayalidir. İsmi bile karizmatik gelen bu meslek bürokrasideki en üst makamlardan biridir. Bu yazımızda büyükelçi nasıl olunur sorusuna yanıt vereceğiz. Ancak öncesinde dilerseniz büyükelçi nedir görevleri nelerdir konularına değinelim.
Bir ülkenin başka bir ülkedeki en üst temsilcisine büyükelçi denir. Eski dilde sefir denilen bu makam en yüksek diplomat seviyesidir.
Büyükelçi ve benzeri makamlara genel olarak diplomat denir. Esas olan nasıl diplomat olunur bilmektir. Büyükelçi bu diplomatların en üst düzeyde olanıdır.
Büyükelçi Nasıl Olunur?
Büyükelçi olmak için bazı şartları sağlamak gerekir. Bu şartlardan bahsedeceğiz. Ancak şunu söyleyerek başlayalım ki büyükelçi Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Cumhurbaşkanı belirli yeterliliklere sahip bürokratlar arasından büyükelçilik makamlarına atama yapar.
Eğitim Şartı
Büyükelçi denince ilk akla gelen bölüm uluslararası ilişkiler bölümüdür. Ancak bunun dışında siyasal bilgiler, kamu yöntemi ve benzeri bölümlerden mezun olmak yeterlidir. Ondan sonra diplomat olmak için açılan sınavlara girebilirsiniz.
Uluslararası ilişkilerde çalışan kamu personellerine genel olarak diplomat denir. Diplomatlar elçi, konsolos, büyükelçi olabilirler. Ayrıca bu kurumlarda çalışan çeşitli yardımcı görevleri de üstlenebilirler.
Eğitim konusunda iyi bir notla mezun olmak ve anlatılan dersleri iyi öğrenmek avantaj sağlayacaktır.
Dil ve İletişim Bilgisi
Büyükelçilik iletişim ve diplomasi makamıdır. Sayıları çok az olan büyükelçiler başka ülkelerdeki en önemli temsilcilerimizdir. Bu nedenle iletişim becerilerinin güçlü olması gerekir. İletişim bilginin ana anahtarı da yabancı dil bilgisidir.
Bir büyükelçi görev aldığı ülkenin dilini iyi bilirse ve o ülkeyi tanırsa iletişim konusunda çok büyük avantaj elde edecektir.
Ayrıca uluslararası diplomaside iletişim için bazı temel noktalar vardır. Bunlara hakim olmak, diplomasi dilini en iyi şekilde kullanmak açısından çok önemlidir. Büyükelçilerin iletişim gücü dış politikanızı önemli ölçüde etkiler.
İş Tecrübesi
Yukarıda da belirttiğimiz gibi büyükelçilik özel bir görev olduğu için yeni mezun birinin büyükelçi olması çok görülmüş bir şey değildir. Belirli bir süre kamuda çeşitli kademelerde görev almak, diplomasi tecrübesine sahip olmak çok önemlidir.
Büyükelçi olmak isteyen birinin odaklanması gereken temel soru aslında nasıl diplomat olunur sorusudur. Çünkü burada esas olan iyi bir diplomat olmaktır. Büyükelçilik makamı için kendinizi yaptığınız işlerle ve tecrübelerle ispat ettikten sonra sizi tanıyan insanların önermesiyle ve cumhurbaşkanın atamasıyla elde edilebilir.
Bu nedenle diplomat olmayı düşünen birinin temel amacı iyi bir diplomat olmak olmalıdır. Bunun yanında yabancı dil konusunda kendinizi ne kadar geliştirirseniz o kadar avantaj elde edersiniz.
Büyükelçi ve Konsolos Farkı
Bir yabancı ülkede hem konsolosluk hem de büyükelçilik bulunabilir. Eğer ülke çok küçükse ve ilişkiler pek yoksa her ikisi bulunmaya da bilir. Büyükelçiliğin başında büyükelçi, konsolosluğun başında ise konsolos bulunur. İkisi arasındaki fark sıkça merak edildiği için ona da açıklık getirmek gerekir.
Konsolosluklar bir ülkenin diğer ülkelerde bulunan ve ticari ilişkiler kurmaya yarayan resmi daireleridir. Vize ve pasaport işlemleri ve benzeri diğer ticari işlemler konsolosluklar tarafından yürütülür. Bir ülkenin başka bir ülkede birden fazla şehirde konsolosluğu bulunabilir.
Büyükelçilik ise bir ülkenin diğer ülkelerin başkentlerinde yalnızca bir tane olan diplomatik kurumdur. İki ülke arasındaki her türlü siyasi iletişim büyükelçilik aracılığıyla gerçekleştirilir. Dolayısıyla büyükelçilik daha üst bir makamdır.
Konsolos diplomatik temsilci sayılmaz. Ayrıca konsolosluk açma zorunlu bir durum dahi değildir.
Büyükelçilik veya konsoloslukların her ikisi de dış işleri kapsamında değerlendirilmektedir. Bunlar yurt dışıyla iletişim için önemli kurumlardır.
Büyükelçiler kendi ülkelerinin devlet başkanı tarafından imzalanmış bir güven mektubu ile göreve başlarlar. İtimatname olarak da adlandırılan bu güven mektubu gittikleri ülkenin devlet başkanına törenle arz edilir. Böylece büyükelçi göreve başlamış olur.
Türkiye’nin büyükelçi sayısı yıllar içinde artmasına rağmen 150’de daha azdır. Ne kadar az sayıda bulunduğunu bilmek ne kadar önemli olduğunu anlamak açısından da önemlidir.
Büyükelçilerin Görevleri Nelerdir?
Büyükelçi nasıl olunur kabaca öğrendik. İyi bir idari eğitim, yabancı dil bilgisi ve diplomasi alanındaki tecrübe bu konuda takip edilmesi gereken adımlardır. Şimdi de büyükelçilerin görevleri nelerdir biraz değinelim.
Büyükelçilerin görevleri maddeler halinde şöyle sıralanabilir:
- Görev aldığı ülkede temsil ettiği ülkenin devlet başkanını temsil etmek
- Temsil ettiği ülkenin vatandaşlarını ve uyruğunu taşıyan tüzel kişilerin menfaatlerini korumak
- Görev aldıkları ülke ile kendi ülkesi arasındaki temas ve müzakereleri gerçekleştirmek
- İki ülke arasında her türlü siyasi, askeri, ekonomik, bilimsel, kültürel ve benzeri alanlardaki ilişkilere aracılık etmek ve bunları geliştirmek
- Görev aldıkları ülkelerde var olan gelişmeleri takip etmek, bununla ilgili üzerine düşen vazifeleri yapmak, temsil ettiği ülkeye ve gerektiğinde diğer yurtdışı kurumlarına bilgileri iletmek
Bu kapsamdaki görevler ile büyükelçilerin ve büyükelçilik altında yer alan konsoloslukların dış ilişkilerde çok önemli görevleri vardır. Bizim yurt dışında büyükelçilerimiz olduğu gibi başkent Ankara’da da birçok ülkenin büyükelçisi yaşamaktadır.
İyi Bir Büyükelçinin Özellikleri
Büyükelçi olmak istiyorsanız kendinizi yetiştirmeniz için iyi bir büyükelçi nasıl olunur bilmeniz gerekir. Bu nedenle nitelikli bir büyükelçinin bazı özelliklerini paylaşalım istedik.
İyi bir büyükelçinin özellikleri maddeler halinde şöyle sıralanır:
- Güçlü bir eğitime ve teorik alt yapıya sahiptir.
- Yabancı dil bilgisi çok iyidir.
- Temsil ettiği ülkenin dilini, tarihini, siyasi koşullarını detaylı olarak bilir.
- Atandığı ülkenin dilini ve özelliklerini iyi bilir.
- Diplomasi diline ve diplomasi tekniklerine hakimdir.
- Devlet geleneğine sahiptir. Hizmet bilinciyle çalışır. Kişisel menfaatleri ön planda tutmaz.
- Kriz yönetimi, uluslararası hukuk, mevzuat ve teamüller hakkında detaylı bilgi sahibidir.
- Çalışkandır. Aktif görev alır ve iki ülke arasındaki iyi ilişkileri sürekli geliştirmek için uğraşır.
Eğer büyükelçi olmak gibi bir hayaliniz varsa sahip olmanız gereken temel özellikleri bilirseniz buna göre kendinizi geliştirmenizde fayda olacaktır.
Büyükelçi Maaşları Nasıldır?
Son olarak herkesin merak ettiği bir diğer soruya da açıklık getirelim. Kısaca söylemek gerekirse büyükelçi maaşları iyidir. Ancak maaş dışında da büyükelçilere sağlanan çeşitli kolaylıklar vardır. Seyehat giderleri, konaklama ve barınma gibi ihtiyaçlar devlet tarafından karşılanmaktadır.
Maaş olarak kesin bir rakam söylemek şu açıdan isabetsiz olacaktır. Çünkü bu maaş atanılan ülkeye göre değişiklik gösterir. Burada büyükelçinin yaşayacağı ülkenin geçim koşulları göz önünde bulundurulur.
İlle de bir rakam isterseniz 3 bin – 8 bin dolar aralığında bir rakam söyleyebiliriz. Maaşların döviz cinsinden olması ise avantajdır.
Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi diplomasi maaş öncelenerek seçilecek bir alandan ziyade idealizm ile tercih edilecek bir alandır. Yine de çok üst bir bürokrasi makamı olduğu için iyi bir maaş alırsınız.